Centrum voor Architectuur en Stedebouw Tilburg e.o. plaatst cookies om deze website naar behoren te laten functioneren en Analytische cookies waarmee wij het gebruik van de website kunnen meten. Deze cookies gebruiken geen persoonsgegevens. Geef hier uw toestemming voor cookies die wel persoonsgegevens verwerken. Meer informatie vindt u op de Privacy pagina.
Geef hier toestemming voor cookies die uw persoonsgegevens verwerken. Meer informatie
Is er een alternatief voor 500 hectare aan nieuwe bedrijventerreinen? Hoofdredacteur Merel Pit van A.ZINE sprak erover met Thijs van Spaandonk n.a.v. onze Design Challenge 'Out of the Box'.
Dit stuk staat ook op A.ZINE.
Door: Merel Pit.
April dit jaar is de regio Tilburg-Waalwijk opnieuw uitgeroepen tot logistieke hotspot van Nederland. De ‘verdozing van het landschap’ zet daarmee door. Maar hoe gaan we dit op een goede manier doen? Het gebrek aan regie op de totstandkoming in veelal ‘welstandvrije zones’ maakt dat ze voor velen een doorn in het oog zijn. Maar is er ook een alternatief denkbaar? Om hier een antwoord op te krijgen organiseerde CAST, Centrum voor Architectuur en Stedenbouw Tilburg e.o., de design challenge ‘Out of the Box’. Vier ontwerpteams ontwikkelden nieuwe perspectieven op het logistieke landschap, waaronder team Bright, bestaande uit: Peter Hermens, Klasien van de Zandschulp, Gerjan Streng en Thijs van Spaandonk.
Bright bedacht onder andere het vergezicht ‘Package to the people’, waarbij wordt gezocht hoe de pakjes logistiek een plek kan krijgen in de bestaande stad. In plaats van dat de opslag van pakjes plaatsvindt in logistieke hallen, stelt Bright voor dit zo dicht mogelijk bij de consument te doen door (tijdelijk) onbenutte ruimte hiervoor in te zetten. Maar hoe zit dit eruit? Verhuren burgers de ruimte die ze over hebben en krijgen we Zalando-zolders en Coolblue-kelders? Of nemen de bewoners van de wijk het heft in eigen hand door en is dit het begin van het opstarten van een meer lokale buurteconomie?
Op zoek naar antwoorden ga hierover in gesprek met Thijs. Ons gesprek is daarmee een vervolg op de BOUWSTOF talkshow van september vorig jaar, waarbij CAST sprak met Sander Dekker, architect bij Heembouw, een bedrijf dat is gespecialiseerd in het ontwerpen van logistieke hallen.
Luister hier de podcast via Omroep Tilburg
Luister hier de podcast via Spotify
BOUWSTOF podcast is een samenwerking is tussen CAST, Centrum voor Architectuur en Stedenbouw Tilburg e.o., A.ZINE, het architectuurmagazine met een nieuw perspectief en Omroep Tilburg. In deze podcastserie praat Merel Pit, hoofdredacteur van A.ZINE, door op de thema’s die aan de orde zijn gekomen tijdens de live BOUWSTOF talkshow georganiseerd door CAST. We bieden hiermee verdieping, maar ook inspirerende vergezichten en nieuwe perspectieven op architectuur en bouwen.
BOUWSTOF
BOUWSTOF is de talkshow in Tilburg voor iedereen met een interesse voor architectuur, ruimtelijk ontwerp en design: een dynamisch programma met ruimte voor actualiteiten, interviews, verdiepende gesprekken en cross-overs. Een ontspannen avond met inhoud en diepgang.
Normaal vind BOUWSTOF plaats met een live-publiek, in de huidige situatie doen we het anders. Vanuit de studiozaal van Theaters Tilburg zend Omroep Tilbrug de uitzending op maandag 13 juli uit- rechtstreeks bij u de huiskamer in. De aflevering is vervolgens ook online terug te kijken via deze link.
We spreken op 13 juli met:
- Thalia Verkade, journalist bij De Correspondent op het gebied van mobiliteit - Onlangs kwam haar boek 'Het recht van de snelste uit'. Wat is haar visie op mobiliteit? Wie heeft het meeste recht om te bepalen hoe onze openbare ruimte voor verkeer wordt ingericht?
- Joks Janssen, voorzitter kwaliteitsteam Spoorzone Tilburg - Waarom wordt zo'n kwaliteitsteam aangesteld, en wat is hun rol? Hoe bepaal je wat kwaliteit is en waar let je dan op? En komen er nog belangrijke, beeldbepalende projecten aan?
- Cees-Jan Pen, Lector de Ondernemende Regio Fontys Hogeschool - Wat lessen én kansen brengt de corona-crisis ons voor de inrichting en gebruik van onze steden? Is de stad te inflexibel (te ‘vast-goed-geroest’) of is er toch nog veel mogelijk?
Uiteraard tackelt Tourtje Tilburg met Tim het laatste bouwnieuws en kunnen we weer rekenen op Martijn Neggers die de avond scherp gaat afsluiten.
De Design Challenge ‘Out of the Box’, over een duurzaam logistiek landschap van de toekomst, bereikte 26 mei weer een mijlpaal. Twee van de vier ontwerpteams bespraken hun voorstellen met experts uit de wereld van logistiek, ruimtelijke ontwikkeling en landschap. Er werd samen gereflecteerd op vier aspecten: landschap, systeem, mens en verdienmodel. Met als doel om de ontwerpers in staat te stellen hun voorstellen verder aan te scherpen, én kritisch te kijken naar actuele ontwikkelingen in de praktijk, zoals het plan Tilburg Wijkevoort.
Lees hier het hele verslag.
Lees ook zeker de column op de website van Vereniging Deltametropool, waarin wordt gereflecteerd op de twee ontwerpen die niet voor de workshop op 26 mei werden geselecteerd, en wat dat ons wellicht leert over de aanpak van grote ruimtelijke opgaven zoals de ‘verdozing’. Ook absoluut de moeite waard om te lezen!
Restwarmte uit water gebruiken, ofwel: aquathermie. Het is een steeds beter toepasbare manier om energie, die anders verloren zou zijn gegaan, alsnog te gebruiken. Maar hoe het precies werkt? Wat de voor- en nadelen zijn? En voor welke soorten bebouwing het geschikt is? Op 8 april vertelde spreker Barry Meddeler van advies- en ingenieursbureau Syntraal er tijdens deze eerste digitale editie van CAST&co over. Dat deed hij vanuit zijn eigen werkkamer. En vanuit verschillende andere werkkamers en huizen luisterden ongeveer 30 deelnemers mee. Reageren kon via de chatfunctie. Het leverde een interessante, interactieve sessie op. Hieronder een kort verslag van het webinar.
Hete aardappel
In Wezep staat een aardappelfabriek van CêlaVíta. Stel je nu eens voor dat je daarmee het dorpszwembad kunt verwarmen. Klinkt dat onwerkelijk? Toch is het dat niet. Het gebeurt namelijk al. Nou ja, niet de aardappelen zelf zorgen voor warmte. Het gaat hier namelijk vooral om het afvalwater dat de aardappelfabriek in het Gelderse dorp produceert. Dag in, dag uit loost CêlaVíta gezuiverd afvalwater van dertig graden in het Wezepse riool. Da’s ongeveer evenveel als de inhoud van een groot zwembad. Zonde om daar niets mee te doen, vond de gemeente Oldenbroek. En uit onderzoek, dat zij door Syntraal (dochteronderneming van advies- en ingenieursbureau Tauw) liet doen, bleek dat het relatief eenvoudig was om de restwarmte van de aardappelfabriek te winnen. Het zwembad De Veldkamp in Wezep wordt nu al drie jaar op deze manier verwarmd. Een duurzame oplossing met anders verloren warmte uit de directe omgeving.
Barry Meddeler, onze spreker van CAST&co op 8 april, vertelt er in geuren en kleuren over. Hij werkt als Senior Adviseur Omgevingswarmte bij Syntraal. Barry’s specialisatie ligt onder meer bij riothermie - het onttrekken van warmte uit afvalwater. Vanuit Syntraal, een dochteronderneming van Tauw Group bv. geeft hij daarover advies aan overheden, waterschappen, bouwondernemingen en woningcorporaties.
Pionieren met riothermie
Dat het met de toepassing van riothermie nu soms nog pionieren is, bewijst het bovenstaande voorbeeld van de aardappels en het zwembad in Wezep wel. Barry was hier vanaf het begin af aan bij betrokken. “Economisch was het goed haalbaar om het zwembad en de sporthal te verwarmen met afvalwater van de aardappelfabriek. Alleen financiering was een probleem. De gemeente wilde niet investeren: het zwembad was immers niet van hen. En ook CêlaVíta zag het niet zitten om er geld in te stoppen.” Uiteindelijk besloot Tauw Group een aparte bv op te richten, Amfius, om de kosten en risico’s te dragen. En toen kon het project van start: de warmtevoorziening werd aangelegd en nu levert Amfius dus alle benodigde warmte aan het zwembad. De uitbater van het bad betaalt daar per gigajoule voor. “Dit was een compleet nieuwe constructie voor ons adviesbureau. Het helpt ons om innovatieprojecten te versnellen. We leren hier enorm veel van. Kennis die we weer goed kunnen gebruiken voor andere projecten, in de toekomst.”
Potentieel in kaart
Het voorbeeld van de aardappelfabriek in Wezep spreekt natuurlijk erg aan. Maar is riothermie eigenlijk zomaar overal toe te passen? Barry: “De locatie is een belangrijke factor. In de buurt moet een groot stamriool liggen. Dat betekent dus dat er veel potentieel is in grote steden. In kleinere steden en dorpen kan het wat lastiger zijn.” Syntraal bracht de mogelijke kansen en opbrengsten van onder andere riothermie in kaart. Bekijk hier bijvoorbeeld de kaart voor Tilburg en de STOWA Aquathermie overzichtskaart van Nederland. Let wel, waarschuwt Barry, dat je er rekening mee houdt dat er verderop niet nog ‘n keer warmte kan worden onttrokken aan het riool. “Als je energie uit je rioolsysteem haalt, dan ben je een deel kwijt. Je kunt het niet twee keer achter elkaar doen.”
In algemene zin is aquathermie het meest geschikt voor nieuwbouw, vertelt Barry. Dat heeft te maken met de isolatie van nieuwe woningen ten opzichte van bestaande bouw. Al lopen er ook pilots met bestaande bouw. “In o.a. Oldenzaal en Utrecht ligt het plan om een een hele wijk op een warmtenetwerk aan te sluiten van 60/65 graden waarbij de warmte wordt gehaald uit het gezuiverde rioolwater. Dat is een iets hogere temperatuur dan je normaal zou willen. Maar zo kun je toch met relatief weinig aanpassingen bestaande bouw door aquathermie verwarmen.”
En hoe regel je het in de woningen zelf? Barry noemt de mogelijkheden voor collectieve systemen - voor een hele wijk of groep van minimaal 20 huizen - of individuele systemen. “De startinvestering voor een collectieve warmtepomp is een stuk hoger dan bij een individuele pomp. Bij herinvestering, na 15 jaar, zijn de collectieve kosten juist een stuk lager. Dat maakt een collectief systeem voor woningbouwverenigingen interessant. Als je meteen een hele wijk mee kunt nemen, heb je een goede businesscase.”
WarmingUp
De ontwikkelingen rond aquathermie volgen elkaar snel op. Er wordt steeds meer mogelijk en dat maakt deze manier van verwarmen steeds beter bereikbaar voor iedereen. Zo ontwikkelde het Duitse Uhrig bijvoorbeeld schaaldelen die precies door een rioolput passen. Aanleg van een riothermisch systeem kan daardoor dus ook zonder de grond en het riool open te breken.
Syntraal is betrokken bij duurzaam warmtecollectief ‘WarmingUp’. Hiermee brengen verschillende partijen - overheden, waterschappen, warmtebedrijven, onderzoekscentra - mogelijkheden en kansen voor brede toepassing van aquathermie in kaart. “Dit is een driejarig project waarmee we nog beter laten zien waar potentieel zit, en hoe je het toepast. Samen maken we aquathermie zo een stuk handzamer dan dat het nu is”, zegt Barry. “Als je weet dat het potentieel van afvalwater ligt op het verwarmen van 15% van alle woningen, en van oppervlaktewater zelfs op 40 tot 50% van de totale woningvoorraad, dan weet je dat er nog wel wat te winnen is.”
We moeten nieuwe, kwalitatieve eisen stellen aan de logistieke complexen en bedrijventerreinen van Nederland. Hoe precies, dat is de grote vraag!
Om het debat daarover een nieuwe impuls te geven zijn vier ontwerpteams aan de slag gegaan om hun visie op het logistiek landschap van de toekomst te formuleren en visualiseren.
Vier ontwerpteams hebben, gevoed door een drietal expertmeetings, hun visie op het logistiek landschap gevormd.
De challenge heeft geresulteerd in vier uiteenlopende plannen en ontwerpen.
Elk team heeft het ontwerp samengevat in 2 panelen. (De panelen zijn ontworpen om geprint te worden, maar ook goed digitaal te bekijken.)
Het Brabants Dagblad wijdde op 7 april een groot artikel aan de uitkomsten van de Design Challenge, waarin het ontwerp 'De Gouden Doos' en 'Package to the People' werd uitgelicht.
"Dit voert het debat over ruimtelijke kwaliteit en logsitiek."
- Marco Vermeulen, Lid selectiecommissie ontwerpwedstrijd Out Of The Box
De design challenge werd wordt georganiseerd in samenwerking met Vereniging Deltametropool, Kunstloc Brabant en de Landschapstriënnale.
De volgende activiteiten worden georganiseerd om door te denken, en in gesprek te gaan over de ontwerpresultaten.
>> Stakeholderworkshop
Twee ontwerpuitkomsten zijn geselecteerd als basis voor een stakeholderworkshop, waarin de projectvoorstellen verder besproken zullen worden. Lees hier het verslag van de selectiecommissie.
>> Expositie
De resultaten (de vier ontwerpuitkomsten) van deze design challenge worden op de Landschapstriënnale middels een expositie gepresenteerd, waarmee een inhoudelijke bijdrage aan het landschapslab ‘Nieuwe Economische Dragers’ wordt geleverd.
In september 2020 organiseert CAST tevens een publieke debatavond om over de resultaten in debat te gaan.
Meld je aan voor onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle activiteiten!
Om de ontwerpteams te voeden drie expertmeetings georganiseerd, over het landschap, het systeem en de mens achter logistiek. Lees hier het verslag.
Binnen het CASTatelier Logistiek Landschap is eerder reeds een drone-film ontwikkeld om het Logistiek Landschap van Tilburg-Waalwijk in beeld te brengen, en zijn we met onderzoekers, beleidsmakers, raadsleden en ontwerpers op field-trip geweest. We namen toen een kijkje bij de bedrijven CAPI Europe en XPO Logistics op Vossenberg.
In januari ging de design challenge ‘Out of the Box’ van start. Vier geselecteerde multidisciplinaire ontwerpteams zijn van start gegaan met het vormen van hun visie op het logistieke landschap van de toekomst in de regio Midden-Brabant. Om de onderlinge discussie aan te wakkeren en te onderbouwen met kennis, organiseerden CAST, Kunstloc Brabant en Vereniging Deltametropool drie expertmeetings, over het landschap, het systeem en de mens achter logistiek.
"Bij de kennismaking van de ontwerpteams blijken de verwachtingen voor de Design Challenge al hooggespannen. Men is vastberaden om het systeem achter de loodsen en ketens bloot te leggen en benutten, in een combinatie van economie en ruimtelijk ontwerp. Nieuwe vormen en technieken (patenten van bedrijven als Amazon, maar ook nieuwe productiemethodes zoals 4d-printen) spreken tot de verbeelding en gaan leiden tot kennis-verbreding en verdieping tijdens de challenge. Ook de lokale context in Midden Brabant en de menselijke beleving van loodsen – de esthetiek van de doos – maken nieuwsgierig, in combinatie met het digitale domein en mogelijk hergebruik van de loodsen. Eén ding staat vast: met verhalen uit de oude doos komen we er niet meer. We vroegen drie onderzoekers en zes deskundigen uit de praktijk om het gesprek te voeren over het logistieke landschap, het logistieke systeem en de mens in de logistiek."
Binnen het CASTatelier Logistiek Landschap is eerder reeds een drone-film ontwikkeld om het Logistiek Landschap van Tilburg-Waalwijk in beeld te brengen, en zijn we met onderzoekers, beleidsmakers, raadsleden en ontwerpers op field-trip geweest. We namen toen een kijkje bij de bedrijven CAPI Europe en XPO Logistics op Vossenberg.
Vier ontwerpteams gingen hard aan het werk om nieuwe perspectieven te ontwikkelen binnen onze design challenge ‘Out of the Box’.
Op 21 augustus 2020 organiseren we een publiek debat. De ontwerpteams presenteren dan hun visie en ontwerpvoorstellen: prikkelende voeding voor een constructief gesprek.
Lees hier het verslag.
Op 29 oktober j.l., werd onze Design Challenge "Out of the Box" gelanceerd. Vanaf dat moment konden multidisciplinaire ontwerpteams zich, tot 1 december, aanmelden om mee te doen.
Verschillende professionele teams uit heel het land hebben een motivatiebrief en portfolio ingestuurd. Begin december heeft een selectiecommissie de inzendingen voor de deelname aan de design challenge ‘Out of the Box’ beoordeeld. Deze selectiecommissie bestond uit: Marco Vermeulen (Curator Landschapstriënnale 2020), Claudia Linders (Directeur Fontys Academy of Architecture & Urbanism) en Merten Nefs (Vereniging Deltametropool). Het kwaliteitsniveau van de aanmeldingen was bovendien erg hoog waardoor de selectie een spannend proces werd, maar er is een unaniem besluit genomen.
Download het verslag van de selectiecommissie via deze link.
De geselecteerde teams worden onderdeel van een denktank over het logistiek landschap. Zij gaan op zoek naar innovatieve ontwerpoplossingen tegen de 'verdozing' en het monofunctioneel ruimtegebruik van de logistieke sector. De centrale vraag is dan ook: "Hoe creëren we een duurzaam logistiek landschap, met meerwaarde voor stad en land?" De resultaten worden geëxposeerd tijdens de Landschapstriënnale 2020, binnen het living lab "Nieuwe Economische Dragers".
De design challenge wordt georganiseerd door CAST in samenwerking met Vereniging Deltametropool en Kunstloc Brabant. Landschapstriënnale 2020 is tevens projectpartner.
Alle activiteiten van CAST worden ondersteund door leden van CAST&co, het professioneel netwerk van CAST.
KAW organiseerde op 28 november 2019 in opdracht van CAST een denksessie over de toekomst van Tilburg-Noord. Hoe kan de energietransitie de motor zijn voor vernieuwing van een wijk? Zodat de transitie ook bijdraagt aan een betere lokale economie, sociale infrastructuur, lokale democratie en betere woningen in een aantrekkelijk gebied?
Tijdens een bijeenkomst in 2018, waar ook veel wijkbewoners bij waren, werd duidelijk dat de energietransitie zorgen en vragen oproept. Die gaan over de impact op hun leven en over een eerlijke verdeling van de investeringen die nodig zijn. Met deze denksessie bouwen we voort op die signalen: wat zijn de problemen van vandaag en hoe slaan we de brug naar de toekomst, op een manier die voor bewoners ook iets te bieden heeft? Dit maal niet (opnieuw) met bewoners: zij worden al intensief bevraagd en lieten zich vorig jaar al duidelijk horen.
In deze denksessie maakten we maximaal gebruik van professionele kennis en ideeën bij dit complexe vraagstuk, waarbij professionals zich inleefden in de bewoners van de wijk. Het verslag van deze bijeenkomst bieden we aan als extra handreiking voor de ontwerpteams die deelnemen aan de vraag van Panorama Lokaal om (voor Tilburg-Noord) een toekomstbestendig handelingsperspectief te bieden. Het biedt een weergave van het gesprek dat zich ontspon, plenair en aan twee tekentafels.
Lees hier het verslag
CAST maakte een wijkportret, waarin betrokken inwoners en ondernemers uit Tilburg Noord hun licht laten schijnen op de vele zichtbare en verborgen kwaliteiten van hun wijk.
Wijkportret Tilburg NoordTilburg Noord fungeert als proeftuin voor de energietransitie. Kunnen we deze transformatie aangrijpen als een kans om gelijktijdig ook andere opgaven zoals vernieuwing van de openbare ruimte, verdichting of sociale vraagstukken aan te pakken?
Om meer inzicht te krijgen in de behoeften van bewoners en om te weten wat er speelt hebben we bij CAST gewerkt aan het Wijkportret Tilburg-Noord. Zo wordt de visie van de bewoners tastbaarder wat helpt bij de huidige uitdagingen.
Het Wijkportret, waarin betrokken inwoners en ondernemers uit Tilburg Noord hun licht laten schijnen op de vele zichtbare en verborgen kwaliteiten van hun wijk. Een wijk met nog meer kansen, maar ook stevige uitdagingen. Tekst door Berny van de Donk, fotografie door Pieter de Ruijter.
Lees hier het verslag
Eind augustus nam CAST samen met onderzoekers, beleidsmakers, raadsleden en ontwerpers een kijkje bij de bedrijven CAPI (bloempotten) en XPO (H&M) op Vossenbergh.
CAST heeft voor 2019 en 2020 het onderwerp van het logistieke landschap op de agenda gezet. Onlangs werd de regio Tilburg-Waalwijk uitgeroepen tot logistieke hotspot nummer 1. In Brabant en zeker rondom Tilburg is de logistieke sector ‘booming’. Tegelijkertijd bleek uit een onderzoek van Natuurmonumenten dat 80% van de Brabanders zich zorgen maakt over het Brabantse landschap. Ook het College van Rijksadviseurs heeft inmiddels de ‘verdozing’ tot een onderwerp van studie gemaakt.
Naderhand gingen we met elkaar in gesprek over de toekomst van het logistieke landschap. Vragen die dan centraal staan: Hoe geven we vorm aan het logistieke landschap zodat we een duurzame meerwaarde creëren voor stad en land? Welke kwaliteit van architectuur en landschapsontwerp valt aan de logistieke ‘doos’ en het bedrijventerrein toe te voegen? Kunnen we de mono-functionaliteit doorbreken (kan de huisvesting van arbeidsmigranten hierin een rol spelen)? Hoe kunnen de opgaven van de energietransitie, circulaire economie, en de logistieke economie samen in een slim ontwerp en organisatie worden gevat? Kortom, kan het ook anders?
Lees hier het verslag
18 september vond de officiële première van onze talkshow BOUWSTOF plaats. Voor een volledig uitverkochte studiozaal spraken we met Sander Dekker van Heembouw architecten over ontwerpen voor de logistieke 'dozen' in ons landschap, documentairemaakster Inge Guffens en bouwhistoricus en architect John van Lierop over hun prachtige, maatschappelijke project 'Zorg voor Doy', journalist Stephan Jongerius nam ons mee in zijn analyse van Tiburg aan de hand van 'Nooit Gebouwd Tilburg' - Berny van de Donk en Bas Horsten deden hun oproep voor een nieuwe expositie onder deze noemer.
Uiteraard waren we ook zeer vereerd met de komst van Jo Coenen. Hij heeft ons aan de hand genomen in een terugblik op zijn werkzaamheden voor Tilburg.
Bekijk hier de foto's van 18 september.
P.S. BOUWSTOF gaf Frank van Pamelen genoeg inspiratie voor zijn laatste column in het Brabants Dagblad.
BOUWSTOF is een initiatief van CAST en wordt mede mogelijk gemaakt door:
Gemeente Tilburg, SCI, VSB-fonds, Prins Bernard Cultuurfonds, Stichting Jacques de Leeuw
En:
partners van CAST & Co, Theaters Tilburg, Wij Zijn Tilburg
Op zaterdag 15 juni vond de Dag van de Architectuur plaats. Bovenstaande foto's geven een indruk van de dag.
CAST zette de Tilburgse architectuur in de schijnwerpers. Dit jaar was het thema 'Door de ogen van ...' Bekijk gebouwen eens door de ogen van bijvoorbeeld een kunstenaar, fietser, een historische figuur, een gebruiker van een bijzonder gebouw of natuurlijk de bouwer en architect. Zij laten zien hoe ze nadenken over vormgeving, techniek, materialen, duurzaamheid en het gebruik. Want de stad en haar gebouwen worden door heel verschillende mensen gebruikt en beleefd. Er werden diverse rondleidingen gegeven.
Er waren zowel oudere als recenter opgeleverde projecten te bezoeken, maar ook verschilende bouwplaasten werden bezocht.
De te bezoeken projecten waren: de Lochal, Koningsoord, Duurzame huizenroute in Tilburg-West, Rocking Chairs van Strijbos & Van Rijswijk, Stationstraat 35.
Enkele reacties van bezoekers:
De Lochal: "Anders kijken naar het gebouw, duidelijke en enthousiasme van de rondleider, goede informatie van Myrthe en een bevlogen verhaal van Hans, deskundigheid van Myrthe Breukink, verhaal over de architectuur-tender, maken van de gordijnen, erg informatieve en afwisselende rondleiding, toevoeging van presentatie door oud-medewerker voegde ook veel toe, ook in de gehele context met de historische plaatjes".
Koningsoord: "leuk dat de architect aanwezig was, het werkelijk kunnen zien van de geweldige bouw actviteiten met goede uitleg er bij, rondleiding met Daan Veeze (Hijmans) en Gert de Graaf (Groosman architecten) gehad. Mensen met kennis van het project, helemaal TOP, het programma zat goed in elkaar, Een stukje voorgeschiedenis van de bouw en de geschiedenis daarmee verbonden met de nonnen".
Duurzame huizenroute: "heel verschillende aanpak duurzaamheid, de diversiteit aan huizen waardoor je een breed inzicht krijgt in duurzame toepassingen, het enthousiasme van de bewoners en de architecten over hun huis, verscheidenheid van locaties en vertellers, tijdsduur en houden aan planning, de nieuwe technieken om je huis te verduurzamen en verder was het leuk om de nieuwe woningen te zien". Download hier het verslag.
Stationstraat 35 (Bedaux de Brouwer): "het verhaal van Thomas Bedaux over de herbouw/ontwikkeling/historie van de appartementen en de rondleiding door het pand was erg interessant, kaaigoed".
Tijdens de Dag van de Architectuur 2019 fietsten we met een groep van ruim 20 deelnemers naar Tilburg West.
We legden een route af die volledig in het teken stond van duurzaam ontwerpen, bouwen én denken. We bezochten vier woningen waarbij het aspect duurzaamheid op totaal verschillende wijzen is geïntegreerd.
Filmmaker Twan Mickers, zelf ook werkzaam voor de gemeente Tilburg, maakte een historische documentaire over het stadskantoor, Zwarte Doos. Op vrijdag 14 juni kan je deze film zien in het Paleis Raadhuis. SK1 door de ogen van (oud)-werknemers.
Trailer Zwarte Doos from Twan Mickers on Vimeo.
CAST organiseert samen met het Architectenplatform Tilburg en Pop-Up Cinema de vertoning van een bijzonder documentaire. Het thema van de Dag Van de Architectuur is Door de Ogen Van...
Vrijdag 14 juni bekijken we binnen dit thema één van de meest spraakmakende projecten in Tilburg van de afgelopen jaren: het Stadskantoor. De film ‘Zwarte Doos’ van Twan Mickers vertelt het verhaal van het stadskantoor door de ogen van verschillende medewerkers. Er is een beperkt aantal plaatsen, dus koop snel je tickets! Filmmaker Twan Mickers, zelf ook werkzaam voor de gemeente Tilburg, maakte een historische documentaire over het leven in het stadskantoor, De Zwarte Doos. Toen bekend werd dat SK1 verbouwd zou worden, begon Mickers oude foto's te verzamelen en interviewde verschillende collega's over de mores op de werkvloer door de jaren heen.
Verschillende (oud)-ambtenaren delen in de film hun ervaringen over hun werk van de afgelopen jaren. Ook zij die er als eerste ambtenaren in de jaren zeventig hun betrekking in namen. Ze vertellen over de besluitvorming rondom het te bouwen kantoor in de jaren zestig en het sloopfeest van het oude gemeentehuis naast de Schouwburg.
Onbekende plekken van het gebouw worden belicht zoals een – voor die tijd – hypermoderne documentenlift of de atoomschuilkelder in de parkeergarage. Maar ook de omgang met bestuurders in de jaren zeventig, het roken op de werkplek, de eerste kopieermachines of de moraal over drankconsumptie in die tijd komen aan bod. De film is verrijkt met archiefmateriaal.
De film draait op twee tijden: 14.30u en 16.00u. Kaartjes kosten E 6,-
Architect Frans Benjamins van architecten|en|en nam een groepje geïnteresseerden mee op excursie door Campus 013. Lees hieronder de reacties van de deelnemers.
"een helder verhaal hoe het gebouw tot stand gekomen is met het oog op constante toezicht en veiligheid; een goed beeld van de inhoud van het onderwijs en daarop is het gebouw ontworpen, een dienende architectuur maar wel inspirerend, hulde"
"Wat mij het meest is bijgebleven is de goede combinatie van aula, entree /hal en Cantine. Mooi en functioneel met overgang van verdiepingen. Daarnaast de openheid (glas etc) en de wel mooie, doch zijn doel voorbij schietende tuin. Fraaie buitenkant."
"Licht, robuust, fit for purpose, maar toch verrassend."
"Voor mij als architect is het altijd inspirerend en leerzaam om kennis te maken met het werk van een collega én het verhaal achter het ontwerp te vernemen. Deze excursie voldeed hier helemaal aan: een kort maar krachtige rondleiding met een duidelijk verhaal!"
"ik vond het een enthousiaste jonge architect die de rondleiding gaf. Opmerkelijk aan het gebouw is het gebruik van het oranje glas aan de noordzijde, waardoor er een andere sfeer in het gebouw komt"
"Wat me het meest aansprak in het verhaal van de architect was het feit dat de hele school, inclusief allerlei onderdelen en details, ontworpen is voor de doelgroep VBBO leerlingen. Zoveel praktische dingen in het gebouw ook, het feit dat bijvoorbeeld ruimtes te vergroten en te verkleinen zijn, dat er volgens huidige milieunormen is gebouwd. Dat soort dingen maakt me echt blij. En als je dan óók nog een prachtig gebouw kunt ontwerpen, dat is echt dubbel genieten. Het was een leerzame en zeer aangename rondleiding. Dank!"
"Wat me bij is gebleven is dat er vooral veel aandacht was voor het type leerlingen. Dat zij er zich prettig en veilig zouden voelen. (Geen onbewaakte ruimten, een aula met heel veel zitmogelijkheden). Ook de aandacht voor de situering van het gebouw in het grote scholen gebeuren op het hele Fontys/Stappegoor terrein. Dat er nagedacht is over invloed van de noord- en zuidkant van het gebouw en wat dat betekent voor de sfeer in het gebouw. Ook dat de inrichting met zoveel zorg is gekozen met mooie meubels en materialen vind ik een pluspunt. Dat straalt ook respect naar de leerlingen en docenten uit. Wat me achteraf helemaal ontgaan is en wat ik vergeten ben om te vragen is dat de wanden helemaal leeg waren. En dat er blijkbaar ook niets opgehangen kán worden. Toch al met al een heel interessante rondleiding"
ARCHITECTUUR IN DE KIJKER: De Lourdeskade
Op vrijdagochtend 22 februari 2019 nam architect Theo van Esch (van DAT architecten) geïnteresseerden mee op excursie naar de Lourdeskade. De belangstelling was groot. De rondleiding om 10.00u was zo snel uitverkocht dat CAST (Centrum voor Architectuur en Stedebouw Tilburg) snel een tweede rondleiding aanbod. Zo liepen ruim 50 personen mee met Theo van Esch door het nog relatief nieuwe stedebouwkundig plan tijdens de eerste “Architectuur in de Kijker”.
Tijdens de ontvangst in Villa Pastorie vertelde Theo van Esch vol enthousiasme over het stedebouwkundig plan. Hij noemde het “een spinnenweb voor kinderen, vol steegjes en verbindingen die je steeds naar bijzondere, nieuwe plekjes leiden”.
Rijke, slimme bouw ontwikkeld in tijden van crisis
Ondanks de crisistijd waarin de Lourdeskade is ontwikkeld, is er een rijk plan gerealiseerd. Er zijn verschillende type woningen, in een strakke architectuur, maar met speelde elementen. De bebouwing wordt verbonden door verschillende steegjes, wegen en openbare plekken. Oude en nieuwe architectuur ontmoet elkaar en om elke hoek verschijnt weer een nieuw uitzicht.
De crisis was zelfs aanleiding om duurzaam te bouwen. Het project bevat een van de meest vooruitstrevende woningbouwsystemen. De grondgebonden woningen werden volledig geprefabriceerd (één woning per dag) en zijn ter plaatse in drie dagen in elkaar gezet. Door slimme installaties en goed ontworpen gevels zijn de woningen “0 op de meter”; ze leveren in totaal net zoveel energie als ze verbruiken.
Industrieel karakter en 0 op de meter
In de architectuur is een duidelijke verwijzing gemaakt naar Tilburg als industriestad. Niet door letterlijk de ouderwetse fabrieken na te bouwen, maar wel door woningen te ontwerpen die elementen uit het industriële tijdperk bevatten.
Op verschillende schaalniveaus is dat doorgevoerd. De vormentaal van de gebouwen verwijst hier naar. Maar er wordt ook gespeeld met het aspect tijd door te doen alsof de gebouwen al een tijd oud zijn. Er zijn kozijnen “weggehaald” en dichtgemetseld. Door de net iets terugvallende vlakken ontstaat een subtiel spel in het metselwerk in de gevel.
Het industriële karakter is ook zichtbaar in de schaal en maat van de kozijnen. Er zit veel glas in de gevels. Op de eerste verdieping zijn geen “standaard” kleine slaapkamerramen geplaatst, maar grote kozijnen welke sterke overeenkomsten vertonen met de grote raampartijen in de industriële panden van weleer. Dat wil overigens niet zeggen dat er daardoor veel warmte verloren gaat. Er is duurzaam, driedubbel glas geplaatst. Er is speels omgegaan met de kozijnen. Op de meeste plekken zijn de ramen verdeeld in kleinere vlakken, op sommige plekken zijn de roedes weg gehaald zodat er grotere glasplaten ontstaan.
Hierbij moest architect Theo van Esch overigens wel iets opbiechten. De glazen gevelelementen lijken dan misschien te bestaan uit meerdere kleine glasplaatjes, in werkelijkheid is de glasplaat zo groot als het kozijn en zijn er aluminium strips op het glas geplakt. Dat neemt niet elke architect hem in dank af, zo zegt hij eerlijk, maar “wij vonden dat we zulke grapjes wel konden uithalen”. Zo ook met de bouten in de balkonconstructies van het grote woonblok van tien verdiepingen. Er zijn slechts 3 bouten constructief noodzakelijk voor elk balkon, de overige zijn er gewoon op geplakt… Voor een robuuste, constructieve uitstraling.
Een ander uitgangspunt was dat alle functionele elementen gewoon zichtbaar zouden zijn. Alles is gewoon aan de gevel gehangen. De regenwaterafvoer, de brievenbus. Dat laatste heeft bovendien als groot voordeel dat er geen enorm warmtelek is op de plek waar de brievenbus normaal in de deur zit. Dat helpt absoluut bij het 0-op-de-meter principe waarbinnen de woningen zijn gebouwd.
Binnen dat thema zijn ook de “schoorstenen” van de grondgebonden woningen bijzonder. Op de plek waar vroeger de warmte het huis verliet, wordt nu de warmte naar binnen gehaald. In de “schoorstenen” zit namelijk de warmtepomp die het huis mede verwarmt.
Letterlijk hoogtepunt van de rondleiding was het uitzicht van de tiende verdieping van de hogere woontoren. Vanaf de balkons geniet men van een prachtig uitzicht over de gehele wijk, de Piushaven, het centrum van Tilburg en nog verder.
De IJzergieterij
Ontwikkelaar Krens Ten Brinke stelt zichzelf ten doel kleinere gebouwen te verwerven en transformeren naar woongebouw. In het nieuwe ontwerp krijgen de woningen duidelijk de signatuur mee van geschiedenis van het gebouw. Zo ook in de IJzergieterij. Rik Krens (Krens Ten Brinke) kocht het gebouw in 2013 gebouw en heeft het ontwikkeld tot woongebouw. De ijzergieterij neemt een bijzondere positie in het plan van de Lourdeskade.
Het gebouw heeft een geschiedenis van ruim 100 jaar. In een oud krantenbericht is te lezen dat de bestekken begin 1900 voor 75 cent te verkrijgen waren bij oorspronkelijk architect Jos Donders. Van oorsprong ondersteunde de IJzergieterij de textielindustrie. Dat was echter van korte duur. Na het faillissement in 1907 heeft het gebouw een tijd leeg gestaan. Vervolgens heeft het gebouw verschillende functies vervuld. Tijdens de eerste wereldoorlog hebben er Belgische militairen gezeten. In 1923 is het getransformeerd tot Lourdeskerk. Toen is ook de pastorie erbij gebouwd. De kerkelijke functie liep tot halverwege jaren ’60. Na opnieuw een periode van leegstand werd het begin jaren ’80 de huisvesting van de eerste “Jumbo” supermarkt.
Alle facetten uit de geschiedenis zijn verwerkt in het huidige ontwerp door architect Frans van Roy. De dakopbouw refereert naar ontluchtingskapel uit de tijd dat het een fabriek was. De kerkbogen zijn onderdeel van het gebouw en in kopse kant zitten winkeltjes, waarmee het gebouw toegankelijk blijft voor Tilburgers. In masterplan met landschapsarchitect die mooi parkje heeft gemaakt. Zo is een mooi ensemble terug ontstaan.
Meer “Architectuur in de Kijker”?
De rondleiding door de Lourdeskade was de eerste in de nieuwe programmalijn “Architectuur in de Kijker” van CAST. Het was een succesvolle première. Bent u benieuwd waar we de volgende keer naar toe gaan? Meld u aan voor onze nieuwsbrief (in het blok rechtsonder op deze pagina), dan houden wij u op de hoogte van alle komende activiteiten en andere interessante berichten!
Op zaterdag 8 december stond een groot interview met stedenbouwkundige Ludo Hermans in het Brabants Dagblad, geschreven door Stephan Jongerius. Over de boodschap van Verweven Stad vertelt Hermans aan Jongerius: "We spreken bewust niet van DE Verweven stad, het is een conditie, geen eindtoestand. Kijk met die ogen naar die oude lap! Lang was Tilburg stad van projecten: het Kromhoutterrein, de Muzentuin en de Frankische Driehoeken. Daarmee klom ze vanaf de zeventiger jaren uit een diep dal. Geleidelijk aan kijken we nu naar een groter geheel. Vestingsteden als Den Bosch en Breda hebben ons op dat vlak niks te leren. Je moet van die lap geen schoon tafelkleed willen maken. Kijk naar wat we op die route hebben en ga dan dingen toevoegen, veranderen aan elkaar knopen. Samen met inwoners, investeerders, ontwikkelaars, ondernemers. Dan wordt het onze stad in plaats van die van de gemeente.”
Het hele interview is hier op de site van het Brabants Dagblad te lezen. Vanaf woensdag 12 december is hier de digitale versie van het Cahier Verweven Stad te bekijken.
Op donderdagavond 29 november vond de bijeenkomst “Wijk van de Toekomst: Tilburg -Noord” plaats. In dit bericht blikken we graag terug op deze enerverende avond.
Onderaan dit bericht kunt u een uitgebreid inhoudelijk verslag downloaden.
Verslag bijeenkomst 29 november 2018 | Wijk van de Toekomst: Tilburg-Noord
Een van de meest actuele en urgente vraagstukken van dit moment is de energietransitie, die zich met name in de wijken gaat voltrekken. De wijk Quirijnstok is een van de landelijke proeftuinen.
We moeten met z’n allen van het gas af, en snel ook. Maar, hoe gaan we dat eigenlijk doen? Hoe gaan onze wijken er daarna uit zien? En, als we toch zo grondig aan de slag gaan met de wijken, kunnen we dan ook niet meteen werken aan die andere grote maatschappelijke opgaven, zoals aanpak van de openbare ruimte of de (soms) kwetsbare sociale situatie van een wijk als Tilburg-Noord?
De avond was de aftrap van een programmalijn van CAST over energietransitie en wijken. Het uitgangspunt: hoe kunnen we van de energietransitie méér maken dan een enkel technische opgave; meer ruimtelijke kwaliteit en meer leefbare wijken? De insteek van de avond op 29 november was een brede inleiding en inspiratieavond waarin de focus minder op ‘stenen’ en techniek lag, maar meer op ‘mensen’ en op de meerwaarde die we kunnen bereiken wanneer we de komende jaren gezamenlijk dit complexe traject instappen.
Geen avond van antwoorden, maar een avond van vragen
De grote opkomst benadrukte de urgentie en relevantie van het onderwerp. Ontwikkelaars, ontwerpers, raadsleden, medewerkers van woningcorporaties en boven verwachting veel bewoners zaten samen in één zaal. Een ding werd heel duidelijk: bij bewoners is (begrijpelijk) veel behoefte aan informatie over hun eigen concrete situatie. En wat ook duidelijk werd: niemand weet eigenlijk nog hoe die hele transitie moet gaan verlopen.
Hoewel we bij de nazit van de avond, via de feedback op de kaartjes (waarvoor dank!), en ook via e-mail toch wat teleurgestelde reacties kregen, omdat men misschien een andere verwachting van de avond had, kijken we terug op een waardevolle avond.
Vanuit verschillende perspectieven werd de opgave van de energietransitie bekeken en de kansen benoemd. Het was geen avond van antwoorden, de vragen stonden centraal. ‘Wij weten het ook niet,’ was een terugkerende opmerking die avond. Begrijpelijkerwijs zal dat voor veel aanwezigen een frustrerende reactie zijn geweest. Maar het heeft ook verschillende aanwezigen op scherp gezet.
Wij hebben van enkele aanwezige professionals (architecten, bouwers, ontwikkelaars) begrepen dat de reacties uit de zaal, de vragen en de zorgen, heel leerzaam en verhelderend zijn geweest. ‘We zijn echt uit onze bubbel gekomen’, sprak een van de aanwezige architecten naderhand. Thijs van Spaandonk, een van de eerste sprekers, vertelde dat hij de reactie van de zaal zeker ook gaat meenemen in de gesprekken die hij voert aan de landelijke Klimaattafels. Dat zijn de gespreks- en onderhandelingstafels per sector waar overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en experts op dit moment het landelijk Klimaatakkoord met concrete maatregelen vormgeven.
Bovendien hoorden we berichten dat voorzichtige eerste voornemens zijn gemaakt voor nieuwe samenwerkingen tussen bewoners.
Een kort inhoudelijk verslag van de avond
Het hoofdprogramma van de avond bestond uit drie presentaties. Thijs van Spaandonk en Gerjan Streng van ontwerpbureau Bright trapten af. Zij deden onderzoek naar de wijk van de toekomst en namen projecten in verschillende buitenlandse steden onder de loep waar verduurzaming al in de praktijk is gebracht, ter inspiratie. Verduurzamen is makkelijker gezegd dan gedaan, zo blijkt uit hun verhaal en het tempo waarin het gaat, is nog niet al te hoog. Aan het einde van hun presentatie gooiden zij zelf een belangrijke vraag op:
“Wie doet wat? Laat je het aan individuele bewoners over om hun huis te verduurzamen, of doe je dat als wijk? In het tweede geval krijg je een heel ander beeld dan met de ik-wijk. Een derde optie is dat de overheid het voor ons regelt, maar dan is de burger er weer minder bij betrokken.
De vraag is dus: doe ik het, doen wij het, of doen zij het?”
Elisabeth Boersma was uitgenodigd om die avond te vertellen over het Ru Paré-project, een leegstaande schoolgebouw getransformeerd tot de nieuwe huiskamer van de wijk Slotervaart. De mensen uit de buurt werden nadrukkelijk bij het transformatieproces betrokken. Onderdeel daarvan was het aanstellen van acht jongeren die aan het bouwproject meewerkten en al doende een vak leerden. In hoeverre kan dit project een goede inspiratiebron zijn voor Tilburg-Noord om ook bewoners te laten meeprofiteren met de verduurzamingsopgave? De zogenaamde dubbele duurzaamheid?
Als laatste kwam Ralf Embrechts, directeur MOM (Maatschappelijke Ontwikkelings Maatschappij), naar voren en een team van vertellers uit Tilburg-West. Zij vertelden samen een uit het leven gegrepen verhaal over die dubbele duurzaamheid. Hij vroeg hiermee aandacht voor niet alleen het letterlijk verduurzamen van woningen, maar ook de bestrijding van armoede en eenzaamheid waar een grote groep mensen uit Tilburg-Noord mee te kampen heeft.
Reacties uit de zaal op alle presentaties gingen met name over hoe het concreet van toepassing kan zijn voor de opgave van Tilburg-Noord. Het antwoord van de mensen op het podium vertoonde veel overlap:‘Werk samen. Richt een coöperatie op en bedenk wat voor wijk je wilt worden. Ga niet zitten afwachten. Je kunt elkaar helpen door je te verenigen.’
En nu verder!
Tijdens de avond en daarna hebben wij veel waardevolle informatie en feedback ontvangen. We hebben alles in kaart gebracht om te zien welke vragen en zorgen er leven.
Concrete oplossingen
Er waren verschillende concrete vragen zoals: ‘Wat levert het op als we kinderen bewust leren worden van energiebesparing en duurzaamheid?’ ‘Wat is er mogelijk om bestaande woningen te verduurzamen, welk kostenplaatje hangt daaraan en welke subsidies zijn daar eventueel voor aan te vragen?’ ‘Hoe snel gaan initiatieven voor deelauto’s en hoe werkt dat precies?’ ‘Is het waardevol de rol van opbouwwerker opnieuw in het leven te roepen?’
Daarnaast werd duidelijk dat er sterke behoefte is aan transparantie: Welk tijdspad wil de gemeente bewandelen? Welke technische uitwerkingen worden door hen onderzocht? Waar gaat het geld, en dan specifiek de toegekende subsidie door het rijk, naar toe?
We nemen de vragen mee in het vervolgtraject van CAST, waarbij we ons best doen om specifieke vragen op de juiste plek terecht te laten komen.
Wie zijn “de bewoners”?
Er zijn grote verschillen tussen huurders en woning-eigenaren. De groepen kunnen niet op één hoop worden gegooid, er spelen andere problemen en uitdagingen.
Daarnaast kunnen verschillen in leeftijden verschillende vragen en zorgen opleveren. ‘Wat levert de investering mij op? Ik ben niet meer zo jong dat ik het sprookje geloof van “over vijftien jaar verdien je de investering terug”.’ En aan de andere kant: ‘We doen het toch ook voor de volgende generatie?’
Toekomstscenario’s
CAST werkt nu aan een vervolgtraject rond de energietransitie in wijken. We organiseren sessies voortbouwend op de bijeenkomst van 29 november. Daarin gaan we in kleinere groepen met elkaar in gesprek én aan de slag. Met bewoners, ontwerpers, experts en andere professionals en belanghebbenden gaan we tekenen aan toekomstideeën en scenario’s, om te inspireren en nieuwe coalities te smeden. Met als uitgangspunt: hoe kunnen we van de energietransitie méér maken dan een enkel technische opgave; meer ruimtelijke kwaliteit en meer leefbare wijken?
Hoe deze sessies precies vorm krijgen, daar zijn we nu mee bezig. Binnenkort meer daarover.
Wilt u op de hoogte blijven? U kunt zich inschrijven voor de CAST nieuwsbrief en onze website in de gaten houden.
Heeft u nog vragen? Via sophiestravens@castonline.nl kunt u contact opnemen en reageren.
CASTVerdieping nummer 11 staat in het teken van de Spoorzone. Op diverse manieren blikken we met deze Verdieping terug en vooruit. Wat bracht de ontwikkeling van de Spoorzone tot nu toe, en wat belooft dat voor de toekomst?
In deze VerdiepingDe Spoorzone is de afgelopen jaren ontsloten en ontdekt. CAST ging daarover in gesprek met betrokkenen die werken of werkten bij gemeente en ontwikkelaar. Wat waren de voornemens? Waar werd mee begonnen? Hoe werd de zeer complexe opgave aangepakt? En natuurlijk blikken we ook vooruit. Eén van de belangrijkste projecten voor de Spoorzone in de nabije toekomst is de LocHal. Op 25 januari stond de LocHal centraal tijdens een lezingenavond met onder andere Matthijs de Boer. In zijn artikel gaat De Boer in op het onderwerp 'publieke interieurs', en geeft hij aan de hand daarvan zijn visie en advies voor Spoorzone en LocHal. Stadschroniqueur Berny van de Donk trok de Spoorzone in en schetst een scène die hij daar aantrof. Wat brengt een Zoetermeers echtpaar naar een terras in de Tilburgse Spoorzone? En welke lessen kunnen uit hun observaties worden getrokken? Deze Verdieping wordt geïllustreerd en verrijkt met het werk van fotografe Gerdien Wolthaus Paauw. Zij werkt sinds 2013 aan een uniek fotoproject: ‘Volg de Spoorzone’. De tentoonstelling met haar werk is nog tot en met 15 maart te zien in het Deprez-gebouw.
Terugblik 2 maartOp 2 maart werd de Verdieping gepresenteerd tijdens een speciale bijeenkomst. Stadschroniqueur Berny van de Donk sprak de kroniek, die hij voor de Verdieping schreef, uit. Verder stond het met fotografie vastleggen van transformaties als die van de Spoorzone centraal. Onder de titel 'Het fotografisch geheugen' historische en hedendaagse foto’s, vertelde Gerdien Wolthaus Paauw over het fotografische proces, de praktische perikelen (verdwijnen van markeringspunten onder hopen zand) en het resultaat. Ook Anneke van Veen kwam spreken. Zij is conservator fotografie bij het Stadsarchief Amsterdam. Het Stadsarchief Amsterdam heeft al sinds de zeventiger jaren de traditie fotografen opdrachten te geven om de stad te fotograferen. Waarom is het Stadsarchief hiermee begonnen? Welke opdracht krijgt de fotograaf van het archief mee? Wat heeft dat tot nu toe opgeleverd en wat leren we ervan? Van Veen liet historische en hedendaagse voorbeelden zien.
Foto's bijeenkomst 2 maart: Paul Janssen
In Verdieping 10 staat de opening van de nieuwe Tilburgse spoorpassages centraal. Wat betekenen de nieuwe verbindingen voor de stad?
Eén ding is zeker: de nieuwe Willem II-passage wordt volop gebruikt. De route van station naar Spoorzone is drastisch verkort. Evenementen en ondernemers in de Spoorzone zijn gemakkelijker te bereiken voor voetgangers en fietsers. In Theresia klonk eveneens een zucht van verlichting: bewoners van die wijk zijn sneller en makkelijker in de binnenstad. Het wachten is alleen nog op de opening van de noordzijde van het station.
Even wennen is het echter nog wel. Dat moest ook wethouder Mario Jacobs op de dag van de opening – 12 mei 2016– toegeven. Hij fietste vanuit het Stadkantoor al in de Noordstraat voor hij zich realiseerde dat ook voor hem de route van werk naar huis en andersom korter is geworden. Duidelijke veranderingen dus in het dagelijkse wandel- en fietsverkeer tussen Noord en Zuid. Wat behelzen die veranderingen precies? Een nieuwe verbinding veronderstelt een oorspronkelijke scheiding. Was er sprake van een scheiding tussen Noord en Zuid?
In het artikel dat Ton Wagemakers schreef leest u verklaringen over de scheiding die Tilburg wel of juist niet gekend zou hebben. Even verderop in deze Verdieping vertelt Jace van de Ven verhalen en anekdotes over de verschillen tussen Noord en Zuid. Beide auteurs leverden een bijdrage aan de Verhalenavond die CAST organiseerde op 2 april 2015. Van die avond leest u in deze Verdieping een verslag
Het zou uiteindelijk langer duren dan verwacht voor de Willem II-passage opende: meer dan een jaar na de Verhalenavond organiseerde CAST op 12 mei 2016 een bijeenkomst over de nieuwe passage. Ook daarvan vindt u in deze Verdieping een verslag, inclusief reacties van Tilburgers op ‘hun’ nieuwe tunnel. Het verslag wordt aangevuld met een beeldverhaal over de productie van de spectaculaire wand van de Willem II-passage.
Tussen deze veelzijdige bijdragen door leest u nog twee columns. De eerste is van stadchroniqueur Berny van de Donk. Zijn bijdragen verschijnen elke twee weken in het Brabants Dagblad. Voor deze Verdieping breidde hij zijn kroniek uit. De andere column is geschreven door Jos van den Hende van bureau Spoorbouwmeester. Is de nieuwe verbinding in Tilburg wel zo bijzonder?
In 2015 heeft CAST teruggekeken op veertig jaar wijkvernieuwing in Tilburg. Alle vernieuwingen kenden hun eigen aanpak en karakter. We lieten stadsbestuurders, corporatiebestuurders, architecten en bewoners aan het woord over de Tilburgse traditie en innovatie, de maatschappelijke opgave door de decennia heen, en het ontwerpende antwoord daar op. Welke ontwikkelingen zien we terug? Welke Tilburgse successen kunnen we als voorbeeld voor andere steden beschouwen? In onze terugblik keken we enerzijds naar het sociale aspect van de vernieuwing en anderszijds naar de architectonische en stedenbouwkundige plannen en de opgaven. Op welke manier zijn deze ideeen geevolueerd door de decennia heen? Jeroen Ketelaars tekende het verloop van de avond voor u op.
Ton van der Hagen, een van de deelnemers van het gesprek, heeft de veertig jaar wijkvernieuwing historisch op een rijtje gezet. Maar CAST wilde ook verder denken: nu de grootschalige wijkvernieuwingen voorbij zijn, wat is de nieuwe vernieuwingsopgave voor de corporaties? Jeroen Ketelaars maakte een ronde langs de plaatselijke corporaties.
Het perspectief van de bewoners die te maken hebben met wijkvernieuwing was een belangrijk aandachtspunt binnen dit thema. De bewoners kwamen terug in het door ons georganiseerde rondetafelgesprek, maar ook heel nadrukkelijk in onze excursie naar de Uitvinders- en Zeeheldenbuurt. In deze Verdieping leest u het verslag van dit wijkbezoek. Tot slot leest u nog de visie van KAW, bureau voor stads- en wijkvernieuwing, op het fysiek en sociaal onderhouden van de wijken. Nu de economie en de bouw weer aantrekken en de focus meer en meer op nieuwbouw komt komt te liggen, mogen we de staat en het onderhoud van onze oude wijken niet oog verliezen, is hun stelling.
Op 21 maart 2015 verscheen de Verdieping nummer 8, Tilburg van de Toekomst.
CAST verdieping 7 is een dubbelnummer over de Woningbouw in Tilburg en Turnhout en het debat over Buitenkunst met Daan Roosegaarde.
In deze Verdieping leest u meer over het debat over de Tilburgse binnenstad en het kernwinkelgebied.
CAST geeft bewonersideeën een podium met STADSidee. Alle ingediende STADSideeën zijn verzameld in een kaartenbundel.
Veel mensen zien dagelijks in hun buurt wat er beter kan en hebben goede ruimtelijke ideeën om dit aan te pakken. In heel Nederland zie je dat bewonersinitiatievenvan onderop tot bijzondere en waardevolle resultaten kunnen leiden. Bewoners hebben vaak goede ideeën, maar niet altijd voldoende kennis, netwerk en organisatiekracht om deze kenbaar te maken en verder te brengen tot realiseerbare initiatieven. Aan deze ideeën wil het Centrum voor Architectuur en Stedebouw Tilburg (CAST) een podium bieden.
CAST vroeg Tilburgers naar goede ruimtelijke ideeën voor hun straat, buurt of de stad. In deze bundel zijn de STADSideeën verzameld. Ze vormen een prachtige inspiratiebron voor iedereen die woont in, en werkt aan Tilburg. Daarbij biedt de bundel een podium aan de initiatiefnemers om hun STADSidee te presenteren en medestanders, materialen, diensten en kennis te verzamelen om het idee misschien wel echt tot ontwikkeling te brengen.
U kunt de bundel met bewonersideeën hieronder downloaden.
In deze Verdieping leest u meer over het onderzoek naar ouderenzorg architectuur in Tilburg en de achtergronden van het project.
Team SAAJ won op 1 maart 2012 de tweede CAST Ontwerpmarathon. In deze Verdieping leest u over alle inzendingen en over de achtergronden van het Koningsplein en de ontwerpwedstrijd.
De verdieping is het onregelmatig verschijnend magazine van CAST en gaat in op achtergronden van de activiteiten. Onderwerp van deze CAST verdieping nr.3 is de Tilburgse wijk 't Zand. Een naoorlogse stadsuitbreiding waarvoor CAST middels een fototententoonstelling, lezingavonden, workshops en onderzoek aandacht voor vroeg in het kalenderjaar 2011. In de verdieping leest u meer over de achtergronden van deze inspanning.
Titel van deze CAST verdieping nr.2 is Toekomststad.
De verdieping is het onregelmatig verschijnend magazine van CAST en gaat in op achtergronden van de activiteiten.
Het gaat niet zo best met de stedenbouw in Nederland. Althans, dat stelt het kabinet in haar beleidsnota ‘Een Cultuur van Ontwerpen’. Het Stimuleringsfonds voor Architectuur (SfA) kreeg daarom de opdracht een programma te ontwikkelen om de positie van het vakgebied van de stedenbouw te versterken. Het fonds vroeg onder meer de medewerking van de lokale centra voor architectuur en stedenbouw, om de constateringen van het kabinet te spiegelen aan de lokale situatie.
CAST en haar Brabantse collega’s van Gebouw F Breda, BAI Den Bosch, Architectuurcentrum Eindhoven en de provinciaal opererende Brabant Academy sloegen de handen ineen. Op 26 februari 2010 reisden we per trein door Brabant, voerden gesprekken met deskundigen en sloten af met een debat met professionals uit Brabant en daarbuiten. In de CASTverdieping Stedenbouw vindt u een reisverslag van deze ‘Ronde van Brabant’, geschreven door onafhankelijk criticus Mark Hendriks en een opsomming van enkele achtergronden.
