Cast atelier wijk vol energie

CASTatelier Wijk vol Energie | Verslag denksessie i.s.m. KAW

KAW organiseerde op 28 november 2019 in opdracht van CAST een denksessie over de toekomst van Tilburg-Noord. Hoe kan de energietransitie de motor zijn voor vernieuwing van een wijk? Zodat de transitie ook bijdraagt aan een betere lokale economie, sociale infrastructuur, lokale democratie en betere woningen in een aantrekkelijk gebied?

Tijdens een bijeenkomst in 2018, waar ook veel wijkbewoners bij waren, werd duidelijk dat de energietransitie zorgen en vragen oproept. Die gaan over de impact op hun leven en over een eerlijke verdeling van de investeringen die nodig zijn. Met deze denksessie bouwen we voort op die signalen: wat zijn de problemen van vandaag en hoe slaan we de brug naar de toekomst, op een manier die voor bewoners ook iets te bieden heeft? Dit maal niet (opnieuw) met bewoners: zij worden al intensief bevraagd en lieten zich vorig jaar al duidelijk horen.

In deze denksessie maakten we maximaal gebruik van professionele kennis en ideeën bij dit complexe vraagstuk, waarbij professionals zich inleefden in de bewoners van de wijk. Het verslag van deze bijeenkomst bieden we aan als extra handreiking voor de ontwerpteams die deelnemen aan de vraag van Panorama Lokaal om (voor Tilburg-Noord) een toekomstbestendig handelingsperspectief te bieden. Het biedt een weergave van het gesprek dat zich ontspon, plenair en aan twee tekentafels.

Lees hier het verslag

CASTatelier Wijk vol Energie | Wijkportret Tilburg Noord

CAST maakte een wijkportret, waarin betrokken inwoners en ondernemers uit Tilburg Noord hun licht laten schijnen op de vele zichtbare en verborgen kwaliteiten van hun wijk. 

Wijkportret Tilburg NoordTilburg Noord fungeert als proeftuin voor de energietransitie. Kunnen we deze transformatie aangrijpen als een kans om gelijktijdig ook andere opgaven zoals vernieuwing van de openbare ruimte, verdichting of sociale vraagstukken aan te pakken?

Om meer inzicht te krijgen in de behoeften van bewoners en om te weten wat er speelt hebben we bij CAST gewerkt aan het Wijkportret Tilburg-Noord. Zo wordt de visie van de bewoners tastbaarder wat helpt bij de huidige uitdagingen.

Het Wijkportret, waarin betrokken inwoners en ondernemers uit Tilburg Noord hun licht laten schijnen op de vele zichtbare en verborgen kwaliteiten van hun wijk. Een wijk met nog meer kansen, maar ook stevige uitdagingen. Tekst door Berny van de Donk, fotografie door Pieter de Ruijter.

Lees hier het verslag

CASTatelier Wijk vol Energie | Verslag bijeenkomst Wijk van de Toekomst: Tilburg-Noord

Op donderdagavond 29 november vond de bijeenkomst “Wijk van de Toekomst: Tilburg -Noord” plaats. In dit bericht blikken we graag terug op deze enerverende avond.

Onderaan dit bericht kunt u een uitgebreid inhoudelijk verslag downloaden. 

Verslag bijeenkomst 29 november 2018 | Wijk van de Toekomst: Tilburg-Noord

Een van de meest actuele en urgente vraagstukken van dit moment is de energietransitie, die zich met name in de wijken gaat voltrekken. De wijk Quirijnstok is een van de landelijke proeftuinen.

We moeten met z’n allen van het gas af, en snel ook. Maar, hoe gaan we dat eigenlijk doen? Hoe gaan onze wijken er daarna uit zien? En, als we toch zo grondig aan de slag gaan met de wijken, kunnen we dan ook niet meteen werken aan die andere grote maatschappelijke opgaven, zoals aanpak van de openbare ruimte of de (soms) kwetsbare sociale situatie van een wijk als Tilburg-Noord? 

De avond was de aftrap van een programmalijn van CAST over energietransitie en wijken. Het uitgangspunt: hoe kunnen we van de energietransitie méér maken dan een enkel technische opgave; meer ruimtelijke kwaliteit en meer leefbare wijken? De insteek van de avond op 29 november was een brede inleiding en inspiratieavond waarin de focus minder op ‘stenen’ en techniek lag, maar meer op ‘mensen’ en op de meerwaarde die we kunnen bereiken wanneer we de komende jaren gezamenlijk dit complexe traject instappen.

Geen avond van antwoorden, maar een avond van vragen

De grote opkomst benadrukte de urgentie en relevantie van het onderwerp. Ontwikkelaars, ontwerpers, raadsleden, medewerkers van woningcorporaties en boven verwachting veel bewoners zaten samen in één zaal. Een ding werd heel duidelijk: bij bewoners is (begrijpelijk) veel behoefte aan informatie over hun eigen concrete situatie. En wat ook duidelijk werd: niemand weet eigenlijk nog hoe die hele transitie moet gaan verlopen.

Hoewel we bij de nazit van de avond, via de feedback op de kaartjes (waarvoor dank!), en ook via e-mail toch wat teleurgestelde reacties kregen, omdat men misschien een andere verwachting van de avond had, kijken we terug op een waardevolle avond.

Vanuit verschillende perspectieven werd de opgave van de energietransitie bekeken en de kansen benoemd. Het was geen avond van antwoorden, de vragen stonden centraal. ‘Wij weten het ook niet,’ was een terugkerende opmerking die avond. Begrijpelijkerwijs zal dat voor veel aanwezigen een frustrerende reactie zijn geweest. Maar het heeft ook verschillende aanwezigen op scherp gezet.

Wij hebben van enkele aanwezige professionals (architecten, bouwers, ontwikkelaars) begrepen dat de reacties uit de zaal, de vragen en de zorgen, heel leerzaam en verhelderend zijn geweest. ‘We zijn echt uit onze bubbel gekomen’, sprak een van de aanwezige architecten naderhand. Thijs van Spaandonk, een van de eerste sprekers, vertelde dat hij de reactie van de zaal zeker ook gaat meenemen in de gesprekken die hij voert aan de landelijke Klimaattafels. Dat zijn de gespreks- en onderhandelingstafels per sector waar overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en experts op dit moment het landelijk Klimaatakkoord met concrete maatregelen vormgeven.

Bovendien hoorden we berichten dat voorzichtige eerste voornemens zijn gemaakt voor nieuwe samenwerkingen tussen bewoners.

Een kort inhoudelijk verslag van de avond

Het hoofdprogramma van de avond bestond uit drie presentaties. Thijs van Spaandonk en Gerjan Streng van ontwerpbureau Bright trapten af. Zij deden onderzoek naar de wijk van de toekomst en namen projecten in verschillende buitenlandse steden onder de loep waar verduurzaming al in de praktijk is gebracht, ter inspiratie. Verduurzamen is makkelijker gezegd dan gedaan, zo blijkt uit hun verhaal en het tempo waarin het gaat, is nog niet al te hoog. Aan het einde van hun presentatie gooiden zij zelf een belangrijke vraag op:

“Wie doet wat? Laat je het aan individuele bewoners over om hun huis te verduurzamen, of doe je dat als wijk? In het tweede geval krijg je een heel ander beeld dan met de ik-wijk. Een derde optie is dat de overheid het voor ons regelt, maar dan is de burger er weer minder bij betrokken.

De vraag is dus: doe ik het, doen wij het, of doen zij het?”

Elisabeth Boersma was uitgenodigd om die avond te vertellen over het Ru Paré-project, een leegstaande schoolgebouw getransformeerd tot de nieuwe huiskamer van de wijk Slotervaart. De mensen uit de buurt werden nadrukkelijk bij het transformatieproces betrokken. Onderdeel daarvan was het aanstellen van acht jongeren die aan het bouwproject meewerkten en al doende een vak leerden. In hoeverre kan dit project een goede inspiratiebron zijn voor Tilburg-Noord om ook bewoners te laten meeprofiteren met de verduurzamingsopgave? De zogenaamde dubbele duurzaamheid?

Als laatste kwam Ralf Embrechts, directeur MOM (Maatschappelijke Ontwikkelings Maatschappij), naar voren en een team van vertellers uit Tilburg-West. Zij vertelden samen een uit het leven gegrepen verhaal over die dubbele duurzaamheid. Hij vroeg hiermee aandacht voor niet alleen het letterlijk verduurzamen van woningen, maar ook de bestrijding van armoede en eenzaamheid waar een grote groep mensen uit Tilburg-Noord mee te kampen heeft.

Reacties uit de zaal op alle presentaties gingen met name over hoe het concreet van toepassing kan zijn voor de opgave van Tilburg-Noord. Het antwoord van de mensen op het podium vertoonde veel overlap:‘Werk samen. Richt een coöperatie op en bedenk wat voor wijk je wilt worden. Ga niet zitten afwachten. Je kunt elkaar helpen door je te verenigen.’

En nu verder!

Tijdens de avond en daarna hebben wij veel waardevolle informatie en feedback ontvangen. We hebben alles in kaart gebracht om te zien welke vragen en zorgen er leven.

Concrete oplossingen

Er waren verschillende concrete vragen zoals: ‘Wat levert het op als we kinderen bewust leren worden van energiebesparing en duurzaamheid?’ ‘Wat is er mogelijk om bestaande woningen te verduurzamen, welk kostenplaatje hangt daaraan en welke subsidies zijn daar eventueel voor aan te vragen?’ ‘Hoe snel gaan initiatieven voor deelauto’s en hoe werkt dat precies?’ ‘Is het waardevol de rol van opbouwwerker opnieuw in het leven te roepen?’

Daarnaast werd duidelijk dat er sterke behoefte is aan transparantie: Welk tijdspad wil de gemeente bewandelen? Welke technische uitwerkingen worden door hen onderzocht? Waar gaat het geld, en dan specifiek de toegekende subsidie door het rijk, naar toe?

We nemen de vragen mee in het vervolgtraject van CAST, waarbij we ons best doen om specifieke vragen op de juiste plek terecht te laten komen.

Wie zijn “de bewoners”?

Er zijn grote verschillen tussen huurders en woning-eigenaren. De groepen kunnen niet op één hoop worden gegooid, er spelen andere problemen en uitdagingen.

Daarnaast kunnen verschillen in leeftijden verschillende vragen en zorgen opleveren. ‘Wat levert de investering mij op? Ik ben niet meer zo jong dat ik het sprookje geloof van “over vijftien jaar verdien je de investering terug”.’ En aan de andere kant: ‘We doen het toch ook voor de volgende generatie?’

Toekomstscenario’s

CAST werkt nu aan een vervolgtraject rond de energietransitie in wijken. We organiseren sessies voortbouwend op de bijeenkomst van 29 november. Daarin gaan we in kleinere groepen met elkaar in gesprek én aan de slag.  Met bewoners, ontwerpers, experts en andere professionals en belanghebbenden gaan we tekenen aan toekomstideeën en scenario’s, om te inspireren en nieuwe coalities te smeden. Met als uitgangspunt: hoe kunnen we van de energietransitie méér maken dan een enkel technische opgave; meer ruimtelijke kwaliteit en meer leefbare wijken?

Hoe deze sessies precies vorm krijgen, daar zijn we nu mee bezig. Binnenkort meer daarover.

Wilt u op de hoogte blijven? U kunt zich inschrijven voor de CAST nieuwsbrief en onze website in de gaten houden.

Heeft u nog vragen? Via sophiestravens@castonline.nl kunt u contact opnemen en reageren.